Lagemaat uit Heerde denkt slim na over het circulair bouwen en afbreken van gebouwen

Arend van de Beek was IT-ondernemer voordat hij begon aan de circulaire uitdaging bij Lagemaat. Arend kende het bedrijf al goed, want een van zijn bedrijven schreef in 1993 al software voor de oprichter van het bedrijf. Vijf jaar geleden leerde hij de tweede generatie van dit familiebedrijf opnieuw kennen, maar nu in hun rol als eigenaren-directie. De circulaire ambities van het familiebedrijf bleken veel raakvlakken te hebben met de ICT/bedrijfsmodellen inzichten van Arend waardoor al snel voor inzet als programmamanager circulariteit bij Lagemaat gekozen werd. Sindsdien maakte het bedrijf mooie stappen op circulair gebied.

De start van Lagemaat

In 1977 startte vader Lagemaat in Heerde Lagemaat Sloopwerken als éénmanszaak. Zijn twee zoons, dochter en schoonzoon namen het bedrijf in 2004 over van hun (schoon)vader. Zij gaven destijds aan zuinig te zijn op het sloopbedrijf dat hun (schoon)vader opzette, maar dachten tegelijkertijd na over wat ze wel en niet wilden binnen het bedrijf. De nieuwe generatie investeerde meer in het ontwikkelen van kennis en kunde en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bijvoorbeeld in de vorm van het betrekken van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en natuurbehoud. Ze focusten minder op de groei van het bedrijf. ‘Het niet verder laten groeien van het bedrijf is de enige doelstelling die niet behaald is. Binnen tien jaar tikte Lagemaat namelijk de tweehonderd medewerkers aan’, vertelt Arend met een glimlach.

Circulariteit in beeld

‘Vanuit Europa kwam in 2015 het concept ‘circulariteit’ onder de aandacht. Dat lag in het verlengde van de doelstellingen die ze binnen Lagemaat al hadden. Het management kwam rond 2017 tot de conclusie dat Lagemaat serieus met circulariteit aan de slag moest op strategisch niveau. ‘Ik sparde al een tijdje met schoonzoon Gerd-Jan over circulariteit. We moeten in de bouw- en sloopsector gebouwen uit elkaar halen en weer voor nieuwbouw inzetten. De architect en ook degene die een nieuw gebouw wil, moet veel meer gaan snappen wat circulariteit is. Iedereen denkt altijd in nieuwe gebouwen en daar moeten we vanaf. We moeten gebouwen niet meer na tien tot vijftien jaar slopen. Dat moet anders en daar lopen we in de bouw- en sloopsector in voorop’, vertelt Arend.

Grondstoffen niet oneindig

Een nieuwe circulaire aanpak omarmen is een uitdaging in de bouwsector, want de bouw is kampioen in het maken van afval uit de sloop van gebouwen. Daar komt bij dat alles wat je nieuw nodig hebt aan grondstoffen zoals grind, zand, glas en staal veelal naar de bouw gaat. Alleen zijn deze grondstoffen niet oneindig verkrijgbaar.

R-ladder

‘Binnen Lagemaat werken we met de r-ladder. Deze ladder geeft in dertien stappen aan wat het meest effectief en circulair is om te doen. Als je die ladder betrekt op de sloop, dan is het meest circulair r0. Dit houdt in dat je het gebouw behoudt en niet tot sloop overgaat. In de traditionele lineaire keten zijn we als sloper helemaal naar voren gekropen. We zitten nu binnen de levensfases van een gebouw vaak net voor de architect. Voorheen werden we in de laatste maanden betrokken bij een gebouw dat veertig/vijftig jaar stond en gesloopt moest worden. Tegenwoordig nodigt een woon- of vastgoedcoöperatie ons al uit voordat ze een architect uitnodigen. Het eerste wat ik dan vaak zeg is dat het gebouw niet gesloopt moet worden, wat vaak wel een klinkende binnenkomer is. Uiteraard komt het toch vaak voor dat je een gebouw niet kunt behouden, dan daal je op de r-ladder naar r3 (re-use) en lager. Je haalt dan bijvoorbeeld de vloeren uit het pand voor hergebruik. R3 is 1:1 hergebruik en als je er dan nog dingen aan verandert wordt het r5 (refurbish)’, geeft Arend aan.

Beton en hout recyclen

Recyclen is voor Lagemaat een belangrijke oplossing. Arend: ‘Beton is een mooi voorbeeld, want dit kun je op drie manieren recyclen. Ik kan het beton bijvoorbeeld apart uit een gebouw halen en op een bepaalde manier behandelen met een machine. De machine wrijft het gesteente helemaal uit elkaar tot grind-, zand- en cementsteenpoeder. Op deze manier gaan we van honderd ton sloopbeton naar honderd ton hoogwaardige grondstof voor nieuw beton. Hier zit voor ons nu al een verdienmodel achter. De betonindustrie moeten we ervan overtuigen dat herwonnen grind net zo goed is als nieuw grind. Dat lukt ons nu goed. Wat we met grind doen, kunnen we ook met sloophout. Daarvan maken we nieuwe kozijnen’.

De sector overtuigen van circulariteit

Lagemaat is nu ook bouwer. Er is voor nu geen aannemer die het herwonnen bouwmateriaal accepteert, daar zit nog de grote drempel. Arend: ‘Het stukje dat wij meepakken, is dat we andere bedrijven vertellen hoe wij circulariteit uitvoeren binnen ons bedrijf. We durven stappen te zetten, die andere bedrijven niet durven te zetten en daarmee zijn we uniek in Europa. We zitten in een Europees onderzoeksprogramma Recreate, waarin we in grote versnelling kunnen aantonen dat onze methode werkt. Als een aannemer vervolgens besluit om deze aanpak van circulariteit ook door te voeren, kan hij onze methode knippen en plakken. Daarmee jagen wij circulariteit enorm aan.’

Uniek circulair kenniscentrum

Volgend jaar start het bedrijf uit Heerde met de bouw van een circulair kenniscentrum. ‘Het circulair bouwen en de functies die erin voorkomen, zijn spannend en uitdagend. We willen een kenniscentrum waarin de vijf o’s, Onderneming met een maatschappelijke inslag, Onderzoek, Overheid, Onderwijs en Ondernemers, samenwerken en elkaar versterken. Daarnaast bieden we 120 mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een plek om te werken in het kenniscentrum. In het centrum gaan we circulariteit in de praktijk toetsen en leiden we mensen op. Studenten krijgen de kans om in de praktijk te leren en we willen hier congressen rondom circulariteit organiseren’, vertelt Arend.

Verbinding met ondernemers

Kennispoort Regio Zwolle adviseurs Anne Dannenberg, adviseur toekomstbestendig ondernemen en John Bakker, mkb-adviseur, helpen Lagemaat in de conceptuele uitvoering van het kenniscentrum. ‘We krijgen ondersteuning in hoe we het beste kennis kunnen uitwisselen en welke kennis er nu nog ontbreekt. Het samenwerken met de verschillende o’s is een raakpunt met Kennispoort. Om heel concreet de verbinding met die o’s op te zoeken en te maken en in het bijzonder met ondernemers, is een mooie uitdaging waar Kennispoort ons bij helpt’, deelt Arend.

Wil je hulp bij circulair ondernemen?

Wil je net als Arend stappen zetten in circulair ondernemen? Neem dan contact op met Kennispoort! Vul hier het contactformulier in, dan nemen wij zo snel mogelijk contact met je op.

Neem contact op

Het motto van familiebedrijf Vogelzang Dakelementen is ‘onze precisie is uw rendement’, dit is ook waar het bedrijf zich in onderscheidt. ‘Onze onderneming blijft voortdurend in ontwikkeling en dit zie je terug in ons vakmanschap’, deelt Jos Vogelzang trots. Hij zit midden in de overname van Vogelzang Dakelementen dat nu nog in handen is van zijn ouders en oom en tante. Jos is trots op waar het bedrijf nu staat en wil graag nog verder groeien. Wat Vogelzang Dakelementen doet? ‘We maken en leveren prefab dakelementen met daarbij dakkapellen, dakgoten en binnenwanden. We willen groeien naar het opleveren van de gehele zolderverdieping.’   

Van sportopleiding naar overname familiebedrijf  

Vroeger was het altijd de vraag of Jos timmerman of sportman werd. De voorkeur ging in eerste instantie uit naar timmerman. Jos volgde verschillende opleidingen, maar kwam uiteindelijk tot de conclusie dat zijn passie toch niet bij timmeren lag. Hij koos ervoor om de sportwereld in te duiken en studeerde hbo sport, gezondheid en management, om vervolgens als zzp’er aan de slag te gaan. ‘In het laatste jaar van mijn studie aan de Hanzehogeschool in Groningen was ik ‘Green Ambassador’. Dat betekende dat ik mee mocht denken over hoe we studenten en medewerkers mee konden nemen op het gebied van duurzaamheid binnen de hogeschool. Ik ging duurzaamheid toen echt als passie zien’, vertelt Jos. Toen het moment aanbrak dat Jos’ familie richting pensioen ging, kreeg hij de vraag of hij een rol wilde spelen binnen Vogelzang Dakelementen. Jos: ‘Ik wist het vrij snel en antwoordde met een ‘ja’.’  

Bedrijfsovername 

Nu Vogelzang Dakelementen bezig is met de bedrijfsovername, kijken Jos en zijn familie naar ondersteuningsmogelijkheden. Om stappen te zetten, vroegen ze een subsidie aan. Het bedrijf is bezig met het verbeteren van de visie en strategie en streeft ernaar om de overname zo goed mogelijk te laten verlopen. Zo deed Vogelzang Dakelementen ook mee aan het programma Family Next van de provincie Overijssel. Jos maakte kennis met andere bedrijven die zich bezighouden met dezelfde uitdaging. ‘Het mooie is dat iedereen weer een andere blik heeft op bepaalde vraagstukken en op een andere manier naar de toekomst kijkt. De oude generatie en nieuwe generatie komen bij elkaar en samen kom je eigenlijk altijd op een goede oplossing uit’, deelt Jos.  

Spiegel voor de organisatie  

Vogelzang Dakelementen is constant bezig met innovatie. Het bedrijf zit midden in een grote digitaliseringsslag. Jos kwam in aanraking met het EDIH (Europese Digitale Innovatie Hubs)-assessment via Stendert de Vries, programmamanager bij Kennispoort Regio Zwolle. Met het EDIH-assessment van BOOST krijgt een onderneming inzicht in de huidige situatie van het bedrijf en waar een ondernemer op het vlak van digitalisering naartoe wil. ‘Ik ben erg blij met het EDIH-assessment! Het was een mooie spiegel voor onze onderneming. De uitkomsten van het assessment waren positief. Toen ik met mijn collega’s terugkeek op het moment waarop we een doel stelden op bedrijfsniveau, zagen wij dat dit niveau wel degelijk bereikt wordt. Daarnaast gaf het EDIH-assessment veel inzicht in kansen en mogelijkheden om nog verder te groeien. Denk bijvoorbeeld aan de toekomstige oplevering van een gehele bovenverdieping’, vertelt Jos tevreden.   

Duurzaam ondernemen    

Jos houdt vast aan zijn passie voor duurzaamheid, dit doen ze bij Vogelzang Dakelementen door het gebruik van circulaire en biologische materialen. ‘Het hout dat we gebruiken voor de producten, zetten we zo duurzaam mogelijk in. We beschikken over een eigen zagerij waar alle bewerkingen van het hout gedaan worden. We kopen niet alleen het hout, maar de gehele boom en gebruiken die ook volledig. Een mooi duurzaam proces en een goede manier om de kwaliteit hoog te houden’, vertelt Jos enthousiast.   

Inspiratiereis leidt tot waardevolle gesprekken   

De ondernemer uit Dedemsvaart maakte deel uit van de tweedaagse inspiratiereis van Kennispoort naar Nordrhein-Westfalen. Jos: ‘De reis vond ik erg leuk. Het feit dat de reis gericht was op familiebedrijven wekte vooraf mijn interesse. Tijdens de reis raakte ik geïnspireerd door het feit dat binnen de bezochte familiebedrijven elke generatie een unieke toevoeging geeft aan het bedrijf. Ook binnen de groep van de reis was dit zo. Ik vond het mooi om te horen hoe wij als ondernemers binnen een familiebedrijf dingen hetzelfde aanpakken. Wie ziet welke kansen? En welke uitdagingen heb je in je product, als je kijkt naar de nieuwe regelgeving die ons wordt opgelegd. Het moet allemaal duurzamer, sneller en efficiënter en juist de meerwaarde van gesprekken over die onderwerpen in de bus of tijdens het eten zijn mij bijgebleven.’ Tijdens de inspiratiereis kwam Jos in contact met Marc Hakvoort, die ook binnen zijn bedrijf Hak4t werkt aan een grote digitaliseringslag. ‘Onlangs hebben we samen hierover gespard. Tijdens deze gesprekken merk ik dat je elkaar kan aanvullen, helpen en van elkaar kan leren’, vertelt Jos.    

Wil jij ook aan de slag met digitaliseren?

Heb je net als Jos interesse in een EDIH-assessment? Neem dan contact op met Kennispoort! Vul hier het contactformulier in, dan nemen wij zo snel mogelijk contact met je op.